سنسور نوري چيست و چه كاري انجام مي دهد؟

يكي از پركاربرد ترين و پر استفاده ترين سنسورهاي صنعتي سنسور فتوالكتريك است. سنسورهاي نوري (Photo Electric Sensors) توانايي تشخيص جنبه هاي مختلف فيزيكي مانند تشخيص فاصله و مسافت و يا حضور يا عدم حضور يك جسم را دارند. سنسورهاي فتوالكتريك از نور مادون قرمز يا نور ليزر براي اين كار استفاده مي كنند براي همين به آنها سنسور نوري نيز مي گويند.

از اين سنسورها هم در محيط هاي كوچك و ارزان و كم اهيمت استفاده مي شود و هم در محيط هاي خيلي مهم و پر هزينه، و در تمام اين موارد آنها بايد بتوانند خواسته اي كه ازشان مي شود را انجام دهند و ايمني كار را بالا ببرند.

سنسور فتوالكتريك يك فرستنده نوري دارد و يك گيرنده. هنگامي كه جسمي ميان اين دو قرار گرفته باشد گيرنده اين تغيير در رسيدن نور را تشخيص مي دهد و آن را به صورت الكتريكي خروجي مي دهد.

كاربرد سنسور نوري در موارد مختلف

استفاده در آسانسور براي تشخيص كابين

تشخيص حضور افراد در محيط هاي مختلف

استفاده براي تشخيص قطعات در كارخانه هاي صنعتي

استفاده در صنايع الكترونيك و نيمه هادي ها براي تشخيص لايه هاي شيشه اي

استفاده براي تشخيص و شناسايي انواع محصولات در اتوماسيون هاي غذايي

استفاده در نوارنقاله هاي صنعتي براي هشدار دادن در صورت بروز مشكل

استفاده براي تشخيص پالت براي خطوط محصولات كشاورزي

استفاده براي تشخيص قطعات براي برش خوردن

استفاده براي تشخيص مكان دقيق ماشين هاي مختلف

استفاده براي جلوگيري از پيچش منسوجات در خط توليد

تشخيص اشيا ريز در محيط هاي صنعتي

دلايل خريد سنسور نوري

كيفيت بالا، قيمت مناسب و در دسترس بودن لوازم جانبي مهم ترين مزاياي سنسور فتوالكتريك اند. اگر دنبال خريد يك محصول بي دردسر هستيد كه براي مدتي طولاني بدون مشكل براي شما كار كند سنسور نوري سلام صنعت را در نظر داشته باشيد.

نمايندگي سنسور

همانطور كه در مقاله بالا بيان كرديم سنسورهاي مختلفي موجودند كه هر كدام كاربرد خاص خود را دارند و مزايا و معايبي هم دارند كه آن ها را از هم تفكيك مي كنند كه ما در اين جا براي شما مشخص كرديم كه براي چه مواردي از كدام سنسور استفاده كنيد. توليدي ما داراي نمايندگي فروش سنسور معتبر در شهرهايي مانند تهران و اصفهان و مشهد هستند كه مي توانيد با اطمينان از آن ها خريد نماييد؛ زيرا براي ساخت اين سنسورها از مواد بسيار مرغوب استفاده مي كنند و توليد اين سنسورها زير نظر مهندسين خبره انجام مي گيرد. حتي مي توانيد با تماس با اين توليدي براي اعطاي نمايندگي شهر خود اقدام كنيد.

تابلو برق صنعتي

تابلو برق صنعتي ابزاري است كه يك قاب فلزي دارد و تجهيزات برقي مانند يك قفسه كتاب در آن نصب مي‌شوند. تجهيزات برقي كه در تابلو برق صنعتي نصب مي‌شوند، با توجه به عملكردي كه از آن انتظار داريم، متفاوت هستند و طراح تابلو برق آن‌ها را انتخاب مي‌كند. براي تعريف تابلو برق صنعتي حتماً لازم نيست آن را يك فضاي بسته فلزي بدانيم؛ بلكه فضاي بسته فلزي، قسمتي از تابلو محسوب مي‌شود. يكي از علت‌هايي كه باعث مي‌شود تابلو برق صنعتي در يك فضاي بسته ساخته شوند، مشكلات ناشي از نصب تجهيزات و خطرات ناشي از عوامل محيطي و پديده‌هايي مانند اتصال كوتاه هستند كه در تجهيزات الكتريكي روي مي‌دهد.

علاوه بر اين، درجه بسته بودن فضاي تابلو برق‌هاي صنعتي با معيار ضريب نفوذ گردوغبار و آب به آن تعيين و با پارامتر IP مشخص مي‌شود و دامنه آن از IP00 تا IP68 است؛ به‌طوري‌كه انواع مختلف تابلو برق صنعتي كه نسبت به نفوذ آب با فشار واتر جت و از جهت‌هاي گوناگون و همچنين گردوغبار با فشار مقاوم‌اند، IP68 ناميده مي‌شوند و تابلو برق‌هاي صنعتي كه هيچ‌گونه مقاومتي در برابر نفوذ آب و گردوغبار ندارند IP00 نام‌گذاري مي‌شوند.

تعيين و آزمايش درجه حفاظتي IP براي تابلوهاي برق صنعتي در آزمايشگاه و با امكانات خاصي انجام مي‌شود و در صورت تأييد، گواهينامه مربوطه براي تابلو برق صنعتي آزمايش و تأييد شده صادر مي‌شود. در نوعي ديگر از دسته‌بندي، تابلو برق صنعتي به دو گروه ضد انفجار(Ex)  و معمولي تقسيم مي‌شوند. تابلوهاي برق صنعتي كه نسبت به نفوذ گردوغبارهاي انفجاري همچون گاز ايمن هستند، ضد انفجار ناميده مي‌شوند. تقسيم‌بندي قدرت نفوذناپذيري تابلو نيز مانند تابلوهاي برق صنعتي ضد آب درجه‌بندي دارد. تابلوهاي برق صنعتي را مي‌توان با توجه به ابعاد گوناگون دسته‌بندي كرد، كه در مقالات خود به آن‌ها اشاره كرده‌ايم.

مزيت فن تابلو برق صنعتي

توليدكنندگان تابلو برق‌هاي صنعتي آن‌ها را به گونه‌اي خاص طراحي كرده‌اند تا بتوانند بارهاي مختلف الكتريسيته را به‌خوبي كنترل كنند. تابلو برق صنعتي به دليل داشتن ساختاري مستحكم و فناوري پيشرفته مي‌تواند جريان بار سنگيني را كنترل كند و بنابراين، جريان برق در محيط كاري شما يا در هر محيطي كه اين دستگاه نصب شده باشد، هرگز قطع نمي‌شود. سوييچ اصلي اين دستگاه به كنترل جريان برق سرتاسر محيط صنعتي‌تان كمك كرده و جلوي ايجاد وضعيت‌هاي خطرناك را مي‌گيرد. در آن هنگام، اگر در تابلو برق صنعتي اضافه‌بار ايجاد شود، سيگنال هشداري را منتشر مي‌كند و بنابراين، به‌آساني مي‌توانيد آن دكمه را خاموش كنيد كه جلوي ايجاد حوادث خطرناك در منزل يا محيط صنعتي گرفته مي‌شود.

فن تابلويي

انواع فن تابلويي يا فن بلبرينگي براي حفاظت و خنك كردن محفظه يا كنترل آب و هوا و از بين بردن گرما از داخل دستگاههاي الكتريكي استفاده مي شوند تا از خرابي زودرس تجهيزات داخل آن جلوگيري شود. فن تابلويي يا فن تابلو برق پنل درايو مستقيم هستند كه براي فشارهاي استاتيك  پايين طراحي شده اند. تمام واحدها به صورت استاندارد با پنل گالوانيزه چرخان ، مونتاژ همراه با نگهدارنده روي با روكش روي ، با موتور سفارشي و تيغه آلومينيومي كه از نظر آماري و ديناميكي متعادل است ، به بازار عرضه مي شوند.

فن تابلو برق

مجموعه فن و فيلتر براي مكش هواي خنك به داخل تابلو از قسمت پاييني تابلو، هدايت هواي گرم ناشي از تلفات حرارتي به سمت فوقاني و در نهايت خارج كردن هواي گرم از طريق فيلتر خروجي نصب شده در بالا‌ي ديواره يا درب مورد استفاده قرار مي‌گيرند. لبه باران گير و شبكه محافظ تهويه، هواكش را در برابر صدمه مكانيكي و همچنين نفوذ رطوبت محافظت مي‌كند. فن و فيلترهاي ريتال بصورت استاندارد درجه حفاظت IP54 را دارا هستند و درصورت استفاده از فيلتر ظريف و پوشش محافظ ضد آب به‌صورت انتخابي درجه حفاظتي  IP55 و  IP56 نيز مطابق با استاندارد  EN60529/10.91 قابل دستيابي است.

از ويژگيهاي مجموعه فن و فيلتر مي‌توان به نصب سريع بدون نياز به هيچگونه ابزار، معكوس سازي آسان جهت گردش هوا با چرخاندن ماژول فن، سهولت تعويض فيلتر بدون نياز به ابزار و عملكرد بي صدا اشاره نمود. مجموعه فن و فيلتر با ميزان دبي هواي جابه‌جا شونده 20 الي 700 متر مكعب در ساعت و با ولتاژ كار 24 ولت DC و 115،230،400 ولت AC عرضه مي‌شوند.

ترمينال صنعتي

ترمينال برق صنعتي اگر اغراق نباشد در واقع يكي از تجهيزات برقي پرمصرف و پركاربرد در صنعت برق به شمار مي رود كه به آن كانكتور هم گفته مي شود و يكي از وظايف اصلي آن متصل كردن دو يا چند سيم برق به صورت موقت اما در شرايط محكم و استاندارد است.

يكي از دليل هايي كه باعث شده از ترمينال برق صنعتي استفاده فراوان شود تا عنوان پركاربردترين و پرمصرف ترين تجهيزات برقي را هم به نام خودش ثبت كند، فقط به خاطر اين است كه جريان برق را بدون اينكه گرم شود، از خودش عبور مي دهد و همين مورد موجب مي شود تا خطراتي مانند برق گرفتگي و همچنين آتش سوزي، افراد را تهديد نكند.

در صنعت برق به خصوص برق صنعتي انواع مختلفي از ترمينال برق صنعتي وجود دارد كه كاربردها و ويژگي هاي خاصي را دارند كه بسته به نوع كاربرد از آن استفاده مي شود. در واقع اين نوع ترمينال ها يك قطعه پلاستيكي شكل هستند كه در آن نقطه پاييني به نقطه بالايي متصل است و يك نقطه اتصالي بين برق ورودي به تابلو و برق توزيعي در تابلو هستند.

از مدل هاي ديگر ترمينال برق صنعتي مانند ترمينال مخصوص PLC (پي ال سي) نيز در تابلو برق استفاده مي شود. كابل هاي برقي كه به داخل سيني وارد مي شوند به صورت مستقيم به PLC وصل مي شوند. از آن طرف قطعات وصل نشده در همان ابتداي كار وارد ترمينال برق صنعتي مي شوند و سپس از طرف ديگر اين ترمينال به قطعات و پل ال سي وصل و در نهايت در تابلو پخش مي شوند.

ترمينال تابلو برق

به‌صورت كلي تابلو برق يك محفظه از جنس فلز است كه تعدادي قطعه الكتريكي و حتي پنوماتيكي را در خود جا داده است. اين قطعات مي‌توانند شامل انواع مختلفي از قطع كننده‌ها و وصل‌كننده‌ها، سوئيچ‌ها، كليدهاي فيوز، فيوزهاي HRC، ترمينال‌ها، كنتاكتورها، جداكننده‌هاي بدون بار و… باشند. تقسيم‌بندي‌هاي متعددي براي تابلوهاي برق وجود دارد كه يكي از مهم‌ترين آن‌ها تقسيم‌بر اساس ولتاژ اسمي تجهيزات و تابلو هست.

ترمينال تابلو برق يا پايانه‌هاي برق تجهيزاتي هستند كه از آن‌ها به‌منظور ايجاد اتصالات مختلف در انواع سيستم‌هاي برقي و تابلوهاي برق استفاده مي‌شود. به زبان ساده‌تر، كار ترمينال برق ايجاد يك اتصال موقتي محكم و مطمئن بين حداقل دو سيم برق است.

ازآنجايي‌كه روش‌هاي ديگر اتصال نظير اتصال با انواع چسب‌ها روش‌هاي ايمن و مطمئني نيستند، استفاده از ترمينال‌هاي برق جايگزين مناسب و شكيلي براي ديگر روش‌هاي اتصال محسوب مي‌شود. ترمينال تابلو برق همان‌گونه كه از اسمش مشخص است يك رابط بين برق ورودي به تابلو و برق‌هاي توزيع‌شده از تابلو است.

ترمينال باكاليتي

براي گرفتن انشعاب از سيم ها در ساختمان به راحتي مي توان از ترمينال ها استفاده كرد كه امكان اتصال دو سيم در آنها به سادگي امكان پذير است و نسبت به چسب برق داراي ايمني و استحكام بالاتري مي باشند. اين ترمينالها براي استفاده در تابلو هاي برق بسيار مناسب مي باشند.

مصرف كنندگان مي توانند براي خريد ترمينال باكاليتي به فروشگاه هاي عرضه انواع اين ترمينال در ابعاد مختلف جهت استفاده در تابلو برق مراجعه كنند.

تجارت اين كالا در حال حاضر يكي از تجارت هاي موفق است كه مشتريان زيادي در بازار دارد و توليد كنندگاني كه به عرضه و فروش اين محصول مشغول مي باشند علاوه بر پخش آن در بازار هاي داخلي به اميد به دست آوردن مشترياني در سطح بين المللي و وارد شدن به عرصه معاملات خارجي كالاهايي با درجه كيفي بسيار بالا به بازار عرضه مي كنند كه در صورت كسب رضايت مصرف كنندگان و افزايش توليد و كسب امتياز صادرات مي توانند اين نمونه را به كشور هاي خارجي صادر كرده و وارد رقابت با توليد كنندگان ديگر كشورهاي دنيا شوند و با موفقيت در اين رقابت سود سرشاري را نصيب خود و اقتصاد كشور كنند و به رونق توليدات داخلي كمك كنند.

مقره چيست ؟

وظيفه اصلي مقره، ايزوله نمودن هادي از بدنه تابلو است. از انواع مقره هاي موجود مي توان به مقره هاي اتكايي اشاره نمود. نوعي از آن در صنعت ساختمان استفاده مي شود با نام مقره هاي نول تابلويي شناخته مي شوند. مقره هاي اتكايي جهت عايق نمودن باس بارها نسبت به زمين در پست ها و تابلوها استفاده مي شود. مقره نول تابلويي جهت ايزوله كردن خط نول از تابلو استفاده مي شود و به سه دسته مقره چكمه اي، مقره نول دوسر پيچ يا استوانه اي و مقره SM دسته بندي مي شوند.

 اكثر هادي هاي مورد استفاده در تابلوها از جنس مس ساخته مي شوند، اما در شرايط خاص كه استفاده از مس مشكلاتي را در بر خواهد داشت (مانند محيط هاي داراي بخار گوگرد)، مي توان از آلومينيوم استفاده كرد. هادي ها در دو نوع سيم و شينه به كار برده مي شوند، سيمها (بيش تر به صورت سيم افشان) جهت برقراري ارتباط الكتريكي بين تجهيزات درون تابلو با يكديگر و نيز اتصال شبكه و مصرف كننده به تابلو مورد استفاده قرار مي گيرند. ظرفيت جريان دهي شينه به اندازۀ سطح مقطع بستگي دارد. معمول است كه سطح مقطع شينه را به صورت ابعاد آن بيان مي كنند.

انواع مقره

مقره ها در دسته هاي مقره سوزني، مقره كششي، مقره آويزي، مقره اتكايي، مقره چرخي، مقره عبوري و مقره مهار قرار دارند. مقره ها از جنس چيني، شيشه و كامپوزيت هستند.

مقره سوزني

اين نوع مقره بر روي پيچ يا پايه فولادي نصب مي شود. مقره سوزني در محل خود (به طور مثال روي كراس آرم) ثابت است و هادي كه از روي آن عبور مي كند به وسيله سيم بر روي آن محكم مي شود.

مقره آويزي

اين نوع مقره در ابتدا و انتهاي قسمت هاي زاويه دار شده در خطوط استفاده مي شود. مقره آويزي همان طور كه از نامش پيداست از كراس آرم آويزان مي شود و سيم هادي به وسيله كلمپ به انتهاي آن وصل مي شود.

مقره كششي

كاربرد اين مقره ه اغلب در شروع و پايان خطوط برق در محل هاي داراي پيچ و زاويه و در مكان هايي مانند عبور از رودخانه ها و دره هاست.

مقره اتكايي

مقره هاي اتكايي به شكل استوان هاي داراي برجستگي و فرورفتگي هستند كه در دو نوع توپر و توخالي وجود دارند. مقره اتكايي نوع تو پر استقامت مكانيكي و الكتريك بيشتري در برابر سوراخ شدن دارد و نوع توخالي براي مواردي كه نياز به قابليت تحمل نيروي مكانيكي بالاتري است استفاده مي شود.

مقره چرخي

اين مقره ها از جنس چيني هستند و در شبك هاي فشار ضعيف كاربرد دارند.

مقره تابلويي

مقره تابلو برق نقش مهمي در انواع تابلو برق دارد. يكي از مهم ترين وظايف آن، ايزوله كردن هادي از بدنه است. مقره ها انواع مختلفي دارند. يك نوع آن در صنعت ساختمان سازي مورد استفاده قرار مي گيرد و بيشتر آن را به عنوان مقره نول مي شناسند. نوع ديگر آن مقره اتكايي است كه از آن به منظور عايق كردن باس بارها به زمين استفاده مي كنند.

انواع مقره تابلو برق

انواع مقره‌ تابلو برق ، عايق الكتريكي هستند كه براي اتصال كابل‌هاي برق با برج انتقال برق بكار مي‌روند. در خطوط انتقال نيرو لازم است هادي‌هاي تحت ولتاژ به نحوي از برج‌ها ايزوله شوند و براي اين كار از مقره‌ها استفاده مي‌شود. در تجهيزات تابلو برق مخصوصا تابلو هاي فشار قوي مقره‌ها از اجزاي كاربردي به شمار ميروند. بدليل كاربردهاي مختلفي كه مقره‌ها دارند، شناخت هريك از انواع آن بسيار مهم است. در ادامه مطالب با ما همراه باشيد تا با انواع مقره تابلو برق آشنا شويد.

ويژگي ها و مشخصات فني تابلو برق ها

• مقاومت و دوام بالا
• عدم وجود ناخالصي
• مقاوم در برابر رطوبت
• مقاوم در برابر آلودگي
• استقامت الكتريكي بالا
• ضريب اطمينان بسيار مناسب

كاربرد هاي مقره هاي تابلو برق در شبكه فشار قوي

1. محافظت از هادي جريان الكتريكي در خطوط توزيع

در خطوط انتقال و يا توزيع كابل هاي جريان فشار قوي بر روي مقره ها تعبيه مي شوند.

در اين شرايط مقره ها بايد وزن كابل ها را تحمل كنند.

2. عايق بندي هادي ها و زمين و هادي ها نسبت به هم

مقره ها بايد دوام كافي داشته باشند، تا بتوانند بين فازهاي شبكه و دكل ها كه متصل به زمين هستند، ايزولاسيون كافي را ايجاد كنند.

صنعت چيست؟

در زندگي روزمره، برخي واژه‌ها هميشه مورد استفاده‌اند، در حالي‌كه شايد با حدود و كاربرد دقيق آن آشنا نيستيم. «صنعت» واژه‌ي گسترده‌اي است كه امروزه بسياري از مشاغل را دربرمي‌گيرد. در اين پست شركت «پايا هيدروليك جم» را به عنوان نمونه‌ي يك شركت صنعتي بررسي مي‌كنيم.

معناي صنعت

صنعت در زبان عربي برگرفته از «صنع» به معناي ساختن يا آفريدن است. در زبان انگليسي معادل آن واژه‌ي  Industry به معناي ساختن، بازرگاني يا تركيب مواد است. پس در هر دو زبان صنعت هم‌راستاي «توليد» معنا مي‌گيرد. اما اين واژه امروزه كاربرد ديگري هم دارد. زماني كه مي‌گوييم «صنعت ماشين‌سازي» به شركت/برند خاصي اشاره نكرده‌ايم. پس كليه‌ي شركت‌ها/برندهايي را كه در كار توليد خودرو يا ابزار هستند، با هم جمع بسته‌ايم. از اين منظر، مايكل پورتر- محقق حوزه‌ي صنعت- واژه‌ي «رقبا» را جايگزين «شركت‌ها» كرده است. با اين وجود مي‌توان گفت، مجموع رقبايي كه در توليد يك محصول مشترك هستند، تشكيل دهنده‌ي يك صنعت به خصوص هستند.

انواع دسته‌بندي صنعت

دسته بندي صنعتي:

صنعت شاخه‌هاي گوناگوني دارد، اما به آن فعاليت‌هايي كه به طور كلاسيك «صنعتي» ناميده مي‌شوند، در چهار دسته قرار مي‌گيرند.

صنعت استخراجي: عناصر و مواد از منابع استخراج مي‌شوند، مانند استخراج سنگ‌آهن.

صنعت شكل‌دهي: تغيير شكل دادن خاصيت فيزيكي مواد، مانند شكل‌دهي فلزات.

صنعت تحليلي: تجزيه‌ كردن عناصر مواد، مانند استخراج و پالايش نفت.

صنعت تركيبي: تركيب كردن عناصر و مواد، مانند ساخت ماشين‌آلات.

براي مثال: شركت «پايا هيدروليك جم» به عنوان يك شركت هيدروليكي در «صنعت تركيبي» فعاليت مي‌كند. قرار دادن سازه‌هايي در كنار يكديگر براي ساخت شيرآلات، پمپ و… يك عمليات تركيبي است.

دسته بندي اقتصادي: مدل سه بخشي

تقسيم‌بندي ديگري نيز در توليد وجود دارد كه بيش از آن كه صنعتي باشد، اقتصادي است. يعني مشخص مي‌كند توليدات در كدام دسته‌ي اقتصادي مي‌گنجند. به اين دسته‌بندي‌ها سكتور اقتصادي مي‌گويند. اين تقسيم «مدل سه‌بخشي» نام دارد.  بر اساس اين تقسيم‌بندي فعاليت‌هاي اقتصادي به سه دسته تقسيم مي‌شوند:

دسته‌/ سكتور اول- مواد خام: مرتبط با تامين مواد اوليه از منابع طبيعي است.

دسته/ سكتور دوم- ساخت: مرتبط با ساخت محصولات است.

دسته/ سكتور سوم- خدمات: مرتبط با كارهاي خدماتي نظير آموزش است.

براي مثال توليد ابزارآلات هيدروليكي و كليه‌ي توليداتي كه مرتبط با ساخت ابزارآلات و ماشين‌ها هستند، در سكتور دوم جاي مي‌گيرند.

چه رابطه‌اي بين صنعت و بازار وجود دارد؟

بايد بين اين دو واژه تمايز قائل شد، در حالي‌كه بسياري اين دو را به جاي هم استفاده مي‌كنند. «بازار محصول» با «صنعت محصول» متفاوت است. وقتي ما مي‌گوييم «صنعت ماشين» منظور توليد ماشين‌آلات و ساخت آن است. خط توليد و تعمير شيرآلات، «صنعت» محصول را شكل مي‌دهند و خريداران شيرآلات و متقاضيان تعمير، «بازار» محصول را. در صنعت توجه بر صنعتگر و سازنده است. در حالي كه بازار به مصرف‌كننده و مشتري اشاره دارد. اين رابطه‌اي است كه بر اساس عرضه و تقاضا مشخص مي‌شود.

سخن پاياني

پس از انقلاب صنعتي و صنعتي شدن جوامع، ساز و كار زندگي بشر تغيير كرد. اما اين تغييرات متوقف نشده است، انقلاب بعدي نيز رخ داده و همچنان ادامه دارد: انقلاب الكترونيك. با اين وجود ممكن است تعريف ما از صنعت هنوز گنگ باشد. مثلا ممكن است يك معلم نداند كه او هم در چرخه‌ي صنعت نقش دارد يا كجاي نظام اقتصادي قرار مي‌گيرد و… اما همان‌قدر كه يك شركت توليد و تعمير شيرآلات در صنعت نقش دارد، يك معلم هم واجد نقش است.

در اقتصادهاي پيشرفته و مدرن صنايع مختلفي وجود دارد. صنايعي كه به يكديگر مرتبط هستند. شركت‌ها معمولاً بر اساس فعاليت اصلي كه انجام مي‌دهند در يك صنعت خاص دسته‌بندي مي‌شوند. در اين بخش آسموني شما را با مفهوم صنعت و انواع آن آشنا مي‌كنيم.

صنعت چيست؟ + انواع صنعت

اگر تمام فعاليت‌هاي اقتصادي كه با توليد كالا و خدمات با استفاده از ماشين‌آلات و تجهيزات ساخته دست بشر سروكار دارند را بعنوان يك كل تصور كنيم، هرصنعت، زيرمجموعه‌اي از اين كل است كه عده فراواني از فعاليت‌هاي مشابه را شامل مي‌شود.

تعريف مهم براي صنعت:

به مجموعهٔ تمام يگان‌هايي كه در توليد، توزيع يا مصرف يك فراورده يا يك دسته از فراورده‌هاي مشابه فعاليت مي‌كنند، «صنعت» گفته مي‌شود.

تعريف «صنعت»

صنعت داراي تعريف‌ها و تعبيرهاي متفاوتي است كه براساس جايگزين‌پذيري فراورده‌ها، فرايند توليد و محدوده‌هاي گيتاشناختي ارائه شده‌اند.

مثلاً مايكل پورتر، صنعت را چنين تعريف مي‌كند: «صنعت، عبارتست از گروه شركت‌هايي كه فراورده‌هاي آنها جايگزين نزديكي براي هم مي‌باشند.»

انواع

با توجه به تعريف‌هاي گوناگوني كه در موردصنعت ارائه شده‌اند، گروه‌هاي صنعتي ممكنست با استفاده از روش‌هاي گوناگوني در كنار يكديگر تقسيم‌بندي شوند.

براي مثال گروه‌هاي صنعت تعريف‌شده در «بورس اوراق بهادار تهران» به شرح زير مي‌باشند:

• استخراج زغال سنگ؛
• كشاورزي، دامپروري و خدمات وابسته به آن؛
• استخراج كانه‌هاي فلزي؛
• استخراج ساير معدن‌ها؛
• نساجي؛
• دباغي، پرداخت چرم و ساخت انواع پاپوش؛
• فراورده‌هاي چوبي؛
• فراورده‌هاي كاغذي؛
• انتشار، چاپ و تكثير؛
• فراورده‌هاي نفتي، زغال كك و سوخت هسته‌اي؛
• لاستيك و پلاستيك؛
• فلزهاي اساسي؛
• ساخت فراورده‌هاي فلزي؛
• ماشين‌آلات و تجهيزات؛
• ماشين‌آلات دستگاه‌هاي برقي؛
• ساخت راديو، تلويزيون، دستگاه‌ها و وسيله‌هاي ارتباطي؛
• وسيله‌هاي اندازه‌گيري، پزشكي و نورشناختي؛
• خودرو و ساخت افزاره‌ها؛
• ساير وسيله‌هاي ترابري؛
• مبلمان و ديگرمصنوعات؛
• قند و شكر؛
• شركت‌هاي چندرشته‌اي صنعتي؛
• فراورده‌هاي غذايي و آشاميدني بجز قند و شكر؛
• مواد و فراورده‌هاي دارويي؛
• فراورده‌هاي شيميايي؛
• پيمانكاري صنعتي؛
• رايانه و فعاليت‌هاي وابسته به آن؛
• خدمات فني و مهندسي؛
• انبوه‌سازي، املاك و مستغلّات؛
• كاشي و سراميك؛
• سيمان، آهك و گچ؛
• ساير فراورده‌هاي كاني غير فلزّي؛
• سرمايه‌گذاري‌ها؛
• بانك‌ها، مؤسسه‌هاي اعتباري و ساير نهادهاي پولي؛
• ساير واسطه‌گري‌هاي مالي؛
• ترابري، انبارداري و ارتباطات.

البته لازم به ذكرست كه تقسيم‌بندي مذكور، الزاماً متداول‌ترين گروه‌بندي صنايع نيست؛ مثلاً در برخي متون، كاشي و سراميك، سيمان، آهك و گچ و ساير فراورده‌هاي كاني غير فلزي درمجموع يك گروه به نام صنعت سراميك يا كاني نافلزي را تشكيل مي‌دهند يا تمام گروه‌هاي مربوط به تهيهٔ غذا، در گروه صنايع غذايي قرار مي‌گيرند.

 همچنين علاوه بر موارد مذكور، صنايعي مانندصنعت گردشگري و صنايع دستي نيز در برخي متون در رديف گروه‌هاي صنعت قرار مي‌گيرند.

تقسيم‌بندي صنايع

با توجّه به مشابهت‌هايي كه به لحاظ فرايند توليد، شيوهٔ بازاريابي، شيوهٔ مديريت، حجم سرمايه، نوع ماشين‌آلات مورد استفاده، نوع موادّ اوليه ملزوم و غيره ميان گروه‌هاي گوناگون صنعت وجود دارند، گروه‌هاي گوناگون صنعت را مي‌توان از جنبه‌هاي گوناگون تقسيم‌بندي كرد.

يكي از متداول ترين طبقه بندي هاي صنعت، طبقه بندي ارائه شده توسط بخش آمار سازمان ملل است كه به اختصار طبقه بندي آيسيك ناميده مي شود.

تعاريف صنعت:

  واژه صنعت از ريشه صنع (عربي) به معني ساختن يا آفريدن گرفته شده است. در زبان انگليسي واژه Industry  از واژه لاتين  industria  گرفته شده و به معني بازرگاني يا ساختن و ساخت به طور كلي است و منظور از ساخت ايجاد دگرگوني در شكل يا تركيب مواد است.   در فرهنگ معين ، صنعت چنين تعريف شده است : كار ، پيشه ، حرفه ، كليه تغييراتي كه بشر در مواد طبيعي مي دهد تا بهتر و بيشتر از آنها استفاده كند.     صنعت مجموعه اي است از فعاليتهايي كه با استفاده از منابع موجود (مواد، سرمايه ، نيروي انساني، انرژي، تكنولوژي، اطلاعات ،ابزار ) كالا يا خدماتي را توليد مي كند كه نيازهاي انسان و جوامع انساني را برطرف مي كند ، در واقع تلاشي است مستمر در جهت بهبود كارايي و بهره وري . به اين معنا كه با استفاده ار منابع كمتر ، بازده بهتري به دست دهد . از اين جهت ، پويايي ، نوسازي و نوجويي يكي از ويژگي هاي صنعت است .

"( فرهنگ توصيفي تكنولوژي ، نوشته ي محمد نقي مهدوي)"

   صنعت شامل شماري سازمان توليدي ، مانند موسسات يا بنگاه هاي اقتصادي است كه به منظور بررسي هاي تحليلي يا سياست گذاري ، براساس ضابطه هاي معيني  در يك گروه گرد آورده مي شوند. بنابر سنت ضابطه معمول براي گروه بندي صنعت همانا مشخصات فرآورده هايي بود كه از طريق سازمانهاي توليدي عرضه مي شدند ، بنابراين به روال آلفرد مارشال اگر تعدادي از بنگاه هاي اقتصادي محصولاتي فراهم آورند كه در ذهن خريداران  بالقوه جايگزين هايي كامل يا نزديك براي يك ديگر باشند در اين صورت تمام واحدهاي توليدي را مي توان متعلق به صنعت واحدي دانست. اگر تنها يك توليد كننده عهده دار كل توليد يك نوع محصول باشد كه در ذهن خريدار از ساير كالاها در زنجيره ي كالاي جايگزين ممكن جدا شود آن گاه آن توليد كننده انحصارگري محسوب مي شود كه بر تمامي آن صنعت احاطه دارد.

"( فرهنگ علوم اجتماعي ، جوليس گولد ، ويليام ل. كولب)"

عبارت است ازسازماندهي كليه عوامل توليد(سرمايه،مديريت،مواداوليه،نيروي انساني)به منظورسازندگي ،رشدوتوسعه زندگي بشري كه درتركيب وتحليل وشكل دهي واستخراج مواداوليه محصول جديدي رابوجودمي آورد.باتوجه به تعريف مزبور مي توان پروسه صنعت رابه چهاردسته مجزاتقسيم كرد.

1-صنعت استخراجي (extractive)يعني پروسه جداكردن عناصروموادمثل استخراج سنگ آهن اززمين وجداكردن منيزيم ازآب دريا

2-صنعت شكل دهي(conditioning)يعني تغييرشكل دادن ازخواص فيزيكي مثل صنايع فلزكاري وپلاستيكي

3-صنعت تحليلي(analithic)يعني تجزيه موادبه عناصر سازنده اش مثل عمليات پالايش نفت وبسته بندي وغيره

4-صنعت تركيبي (synthetic)يعني تركيب وموادكردن اجزاي سازنده يك محصول ماننداتومبيل

www.dralavi.ir)")"

    معناي واژگاني صنعت، طبق فرهنگ آموزگار، يعني ساختن، مصنوع و ساخته شده. ولي تعريفمصطلح صنعت يعني «به كاربستن ماشين براي تهيه قسمتي از مواد مورد احتياج زندگاني يكاجتماع(معتمدي،1374 ص85

  صنعت ريشه در غرب دارد و معناي آن كار هوشمندانه يا داشتن مهارت در انجام يك فعاليت است. وهنر معناي ديگري است كه در قرون وسطي و حتي در دوران اخير براي تعريف صنعت به كار گرفته مي‌شود. به اين ترتيب توليد صنعتي كه با تلاش انسانها حاصل مي شود، محصول هنر است. در واقع هنر و صنعت مترادف هستند. در ايران نيز صنعتگر با هنرمند يكسان دانسته مي‌شود، چرا كه صنعت در حوزه اقتصادي به معناي كار نوآورانه و خلاقانه است. در صنعت، علاوه بر بحث توليد، بحث خلاقيت نيز نهفته است.

وانقلاب صنعتي اروپا  نقطه عطفي در گسترش خلاقيت در عرصه توليد و گام‌نهادن در دنياي جديد توام با خلاقيت و نوآوري است.اقتصاددانان، صنعت را موتور محركه اقتصاد و عامل كليدي رشد و توسعه اقتصادي كشورها مي‌دانند و بر همين اساس بر افزايش رشد صنعت، سرمايه گذاري روي توليد صنعتي، صادرات صنعتي و اشتغالزايي ناشي از صنعت تاكيد دارند.

صنعت

 اطلاعات قابل ارائه در اين بخش شامل: كارگاه‌هاي صنعتي برحسب تعداد نفرات شاغل درآن‌ها، كارگاه‌هاي توليد كننده محصولات برحسب نوع، شاغلان دراين كارگاه‌ها برحسب جنس و سن، ارزش افزوده توليدي اين كارگاه‌ها، ظرفيت توليد، ميزان سرمايه گذاري و .. مي باشد.

اولين‌ سرشماري‌ صنعتي‌ كشور، در مرداد ماه‌ 1342 به‌ وسيله اداره‌ كل‌ آمار عمومي‌ وقت‌ انجام‌ گرفت‌. از سال‌ 1343 تا سال 1351، وزارت‌ اقتصاد وقت‌ به‌ تهيه‌ آمار از كارگاه‌ها‌‌‌ي‌ صنعتي‌ كشور مبادرت‌ ‌نمود و از سال‌ 1352 به‌ بعد، اين‌ وظيفه‌ به‌ وزارت‌ صنايع‌ و معادن‌ وقت‌ محول‌ شد.

     مركز آمار ايران‌ در سال‌ 1351، براي‌ اولين‌ بار از كارگاه‌ها‌‌‌ي‌ بزرگ‌ صنعتي‌ (10 نفر كاركن‌ و بيش‌تر) سرشماري‌ به ‌عمل‌ آورد و از آن‌ سال‌ تا سال‌ 1366، اين‌ سرشماري‌ را همه‌ ساله‌ بجز سال‌ها‌‌‌ي‌ 1356 و 1357 به‌ انجام‌ رسانيد.

     بر اثر تغييرات‌ حاصل‌ در بافت‌ صنعتي‌ كشور و ضرورت‌ بررسي‌ آماري‌ كل‌ كارگاه‌ها‌‌‌ي‌ صنعتي‌، مركز آمار ايران‌ در سال‌ 1367، طرح‌ جامع‌ آمارگيري‌ صنعتي‌ را تهيه‌ و به‌ مرحله اجرا درآورد كه اجراي‌ اين‌ طرح‌ با  انجـام‌ تغييراتي‌، تا  سال‌1370 نيز ادامه‌ يافت‌.

     با توجه‌ به‌ اين‌ امر كه‌ قسمت‌ اعظم‌ توليد بخـش‌ صنعت‌، مربوط به‌ كارگاه‌ها‌‌‌ي‌ بزرگ‌ صنعتي‌ (10 نفر كاركن‌ و بيش‌تر) است‌، مـركز آمار ايران‌ مجدداً  اجـراي‌ طــرح آمــارگيـري‌ از كارگاه‌ها‌‌‌ي‌ بـزرگ‌ صنعتـي‌ را در ســال‌ 1371 آغاز كرد كه‌ در سـال‌ها‌‌‌ي‌ 1372 و 1373 نيــز ادامـه‌ يافت‌. همچنيـن‌ در ســال‌ 1373،  ايـن‌ مـركـز طـرح‌ سـرشماري‌ عمـومي ‌صنعت‌ و معدن‌ را به‌ مرحله اجرا در آورد.

از سال‌ 1377، سرشماري‌ از كارگاه‌ها‌‌‌ي‌ صنعتي‌ داراي 10‌ نفر كاركن‌ و بيش‌تر هر سال‌ انجام‌ مي‌شود و اطلاعات‌ تـفصيلي‌ سـال‌ قبل‌ كارگاه‌ها‌‌‌ي‌ مذكور، برحسب‌ فعاليت‌ها‌‌‌ي‌ مختلف‌ صنعتي‌ جمع‌آوري‌ و منتشر مي‌گردد. در سال 1381، طرح سرشماري عمومي‌كارگاهي با هدف‌ جمع‌آوري‌ اطلاعات‌ چارچوبي‌ فعاليت‌ها‌‌‌ي‌ اقتصادي‌ كشـور اعم‌ از كارگاه‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و خانوارها‌‌‌، نيز انجام شد.

در سال‌ها‌‌‌ي بعد نيز بـا استفـاده از چـارچـوب بـه دسـت آمده از سرشماري عمومي‌كارگاهي 1381، كارگاه‌ها‌‌‌ي داراي 10 نفر كاركن و بيش‌تر با روش سرشماري مورد آمارگيري قرار گرفت. گردآوري‌ آمار مشخصات‌ اجازه‌‌نامه‌ها‌‌‌ي‌ جديد صنعتي‌، فعاليت‌ آماري‌ ديگري‌ است‌ كه‌ از شروع‌ فعاليت‌ها‌‌‌ي‌ آماري‌ وزارت‌ صنايع‌ و معادن تاكنون،‌ به‌ طور مستمر انجام‌ مي‌شود.

     ذكر اين‌ نكته‌ ضروري است كه‌ براي‌ طبقه‌بندي‌ فعاليت‌ها‌‌‌ي‌ بخش‌ صنعت‌، از ويرايش‌ سوم‌ طبقه‌بندي‌ بين‌المللي‌ فعاليت‌ها‌‌‌ي‌ اقتصادي (ISIC)، با اعمـال‌ تغييراتي‌ در آن استفاده شده‌ است‌.